توضیحات
آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید سادهترین پراکسید است.
پراکسیدها ترکیباتی هستند که دارای یک پیوند یگانه اکسیژن-اکسیژن هستند.
آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید (H2O2) یک اکسنده متداول است که به عنوان سفیدکننده استفاده میشود.
آب اکسیژنه برای حذف مواد آلی و معدنی که موجب فاسد شدن آب استخر میشوند بکار میرود.
آب اکسیژنه خالص H2O2 یک مایع ناروانی است که کمی آبی رنگ میباشد و با زحمت زیاد میتوان آن را تهیه نمود.
آب اکسیژنهای که در داروخانهها به اسم آب اکسیژنه رقیق فروخته میشود محلولی است از آب اکسیژنه در آب که %۳ آن آب اکسیژنه است.
این ماده مانند آب بیرنگ و بیبو، کمی اسیدی است، مزه تلخی دارد و اکسیدکنندهای قوی است.
تجزیه این ماده باعث ایجاد رادیکالهای OH میشود که بیش از چند ثانیه در دسترس نمیباشند.
در این مدت با خاصیت شدید اکسیدکنندگی خود، مواد آلی و معدنی را اکسید میکند.
برخی از کاربردهای پراکسید هیدروژن، آب اکسیژنه :
- به عنوان یک عامل اکسید کننده
- به عنوان هیدروکسی متیلشن در صنایع شیمیایی
- به خاطر خواص اکسید کننده قوی به طور گسترده در پزشکی، خانه و صنعت
- به عنوان سفید کننده در تولید پارچه و کاغذ
- در شیمی تحلیلی به عنوان یک عامل کف آلود در تولید مواد متخلخل
- در تولید مواد ضد عفونی کنده و سفید کننده
- در صنعت غذا برای ضد عفونی کردن سطوح فنی تجهیزات که در تماس مستقیم با محصولات هستند
- در شرکت های لبنی و آب میوه برای ضد عفونی کردن بسته بندی
- همینطور در تولید تجهیزات الکترونیکی
به کار می رود.
رنگرزی و تکمیل پارچه:
در صنایع نساجی برای اینکه رنگ دلخواه با حداکثر کیفیت حاصل شود قبل از رنگرزی و تکمیل پارچه، نخ تولیدی را سفید می کنند.
برای این منظور از آب اکسیژنه برای سفید کردن کامل پارچه و نخ ها استفاده میشود.
همچنین در تولید پارچه های سفید رنگ از ترکیب هیپوکلریت کلسیم و آب اکسیژنه استفاده میشود.
الیافی هایی که برای سفید کردن آنها از آب اکسیژنه استفاده میشود:
- الیاف دامی: پشم و ابریشم را می توان به راحتی با پراکسید هیدروژن سفید کرد
- الیاف طبیعی سلولزی: نظیر پنبه، کتان و کنف
- الیاف سلولزی مصنوعی: نظیر ابریشم مصنوعی
- الیاف مصنوعی: البته الیاف مصنوعی نیازی به سفید کردن ندارند اما الیاف مصنوعی که به صورت ترکیبی با الیاف طبیعی تولید می شوند جهت سفید کردن از آب اکسیژنه استفاده می شود
- در فرآیند سنگ شویی لباسهای لی استفاده می شود
آب اکسیژنه در پروسه رنگرزی و تکمیل پارچه کاربرد های مختلفی دارد.
هیدروژن پرکسید در پارچه هایی بر پایه سلولزی نظیر پنبه و کتان و پشمی بعنوان رنگبر بکار برده میشود.
پنبه دارای مقادیری پیگمنت و رنگدانه های طبیعی از نوع کاروتن است که با شستشو و پخت از بین نمی روند.
وجود این مواد روی کالا باعث نامطلوب شدن ظاهر کالا می شود پس لازم است که این مواد در مرحله سفیدگری از روی کالا زدوده شوند تا ظاهر مطلوب تری از کالا به دست آید.
در صنعت نساجی سفیدگری پنبه پس از تولید پارچه خام در فرآیند رنگرزی و تکمیل پارچه انجام می گیرد.
به همین جهت واحد هایی که دارای پروسه رنگرزی بوده ازهیدروژن پرکسید استفاده می نمایند.
خاصیت شیمیایی آب اکسیژنه:
هیدرژن پراکسید مایع غیر قابل احتراق و انقجار است.
یک عامل اکسید کننده قوی است که به شدت با مواد مختلف واکنش می دهد.
می تواند به طور خود به خودی به آب و اکسیژن تجزیه شود و با آب در هر نسبت مخلوط میشود.
واکنش آب اکسیژنه:
- اکسایش
- ریکاوری
- تشکیل ترکیبات آلی و آب اکسیژنه
تجزیه اکسیژن و آب:
به عنوان یک عنصر، مکانیزم تجزیه پیچیده است که متشکل از بسیاری از واکنش ها است و به حضور مواد دیگر در سیستم بستگی دارد.
مزایای هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه:
هیدروژن پراکسید دارای ویژگی های ارزشمند و خواص قابل توجهی است :
- اثربخشی در کل محدوده pH
- پتانسیل بالای اکسیداتیو
- محصولات جانبی آن باعث آلودگی نمی شوند
- سهولت استفاده (مایع)
خواص درمانی:
آب اکسیژنه پیوند مهمی در فرآیندهای شیمیایی یک ارگانیسم زنده است.
با دخالت در فرآیند متابولیک به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند.
یعنی یک اثر مخرب بر روی سموم دارد و میکروارگانیسم های بیمارگونه را نابود می کند.
این یک ویژگی بازیابی در ترکیب خون و اشباع اکسیژن آن است.
موازنه اصلی اسید – باز:
- دخالت در تنظیم سطوح هورمونی در غده تیروئید، سیستم تولید مثلی و غدد آدرنالی
- هیچ اثر سمی روی بدن ندارد چون طولانی مدت انباشته نمی شود
- اثر فزآینده ای بر روی رگ های خونی دارد
- عملکرد دستگاه گوارش را بهتر می کند
- به تسریع بازسازی بافت کمک می کند
طرز تهیه آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید:
نزديک به 90% آب اكسيژنه توليدی در دنيا از روش اتواكسيداسيون آنتراكينون می باشد.
به عبارتی تمامی توليد تجاری اين ماده از طريق اتواکسيداسيون صورت می گيرد.
روش های ديگر تقریباً منسوخ گرديده اند
به طور کلی می توان گفت که اين واکنش بر طبق نمودار زير صورت می گيرد
در این روش آلکیل آنتراکینون در حضور کاتالیزور پالادیوم هیدروژنه شده و به آنتراهیدروکینون تبدیل می گردد.
این ماده مجدداً در حضور اکسیژن هوا به آلکیل آنتراکینون و آب اکسیژنه تبدیل می شود.
تصویر شماتیک کارخانه تولید آب اکسیژنه:
خطرات:
- بسیار خطرناک در صورت تماس پوستی حساسیت زا
- تماس چشمی حساسیت زا
- خطرناک در صورت تماس پوستی خورنده، نفوذ کننده
- تماس چشمی خورنده
- در صورت بلع کمی خطرناک
- صورت استنشاق محرک شش
- مایع یا اسپری می تواند بافت را تخریب کند بخصوص روی غشای مخاطی چشم ها، دهان و محفظۀ استنشاق
- تماس پوستی می تواند سوختگی ایجاد کند
- استنشاق اسپری ممکن است باعث ایجاد حساسیت شدید در محیط استنشاق و باعث سرفه، خفگی یا تنگی نفش شود
- تاثیر طولانی مدت، سوختگی در پوست و ایجاد زخم
- تاثیر طولانی مدت، حساسیت در تنفس
- تاثیرات طولانی مدت سوختگی چشم ها از طریق سرخ شدن، آبریزش و خارش
- تاثیرات طولانی مدت سوختگی پوست از طریق خارش، رد افتادن، یا در مواقعی تاول
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.