استون – Acetone

شاید اولین باری که اسم استون را شنیدید، کودکی بودید که مادرتان از شما خواسته بود تا لاک پاک‌کن را برای او بیاورید.

استون با فرمول شیمیایی CH۳)۲CO) ماده‌ای آلی است که توسط متابولیسم بدن به طور طبیعی تولید شده و تقریبا در هر خانه‌ای به عنوان ماده اولیه لاک پاک‌ کن پیدا می‌شود؛ با این وجود استفاده اصلی آن در صنعت به عنوان حلال و پاک‌کننده در آزمایشگاه‌ها است.

استون یا پروپانون مایعی بی‌رنگ، فرار و آتشگیر است و به عنوان ساده‌ترین و کوچکترین کتون موجود شناخته می‌شود.

توضیحات

 

استون چیست؟

همه ی ما به خصوص خانم ها با واژه ی استون به خوبی آشنایی داریم و آن را به عنوان پاک کننده لاک ناخن می شناسیم.

اما اگر بخواهیم شما را به طور علمی با آن آشنا کنیم و در واقع به سوال استون چیست پاسخ دهیم باید بگوییم که این ماده با نام علمی پروپانون شناخته شده و مهمترین و اولین عضو از گروه کتون ها به حساب می آید.

اگر بخواهیم حالت این ماده را بیان کنیم باید بگوییم پروپانون در گروه مایعات قرار می گیرد که این مایع سمی و بی رنگ می باشد.

اگر بخواهیم این ماده را از روی بوی آن شناسایی کنیم باید بگوییم بویی خوب، شبیه به بوی میوه دارد و به طور کلی بوی تند و خشنی را می توان از آن استنشاق کرد.

این ماده را می توان یکی از حلال های خوب برای ترکیبات آلی به خصوص اتانول، بنزن و اتر در نظر گرفت و این حلالیت به دلیل وجود خاصیت قطبیت بالای آن می باشد.

علاوه بر این موارد می توان به حلالیت این ماده در آب که از خصوصیات بارز آن می باشد هم اشاره کرد.

شاید تعجب برانگیز باشد که بگوییم این ماده در بدن انسان و در واقع بهتر است بگوییم در خون و ادرار انسان هم یافت می شود.

میزان این ماده شیمیایی در خون افرادی که به بیماری دیابت مبتلا می باشند بیشتر می باشد.

استون کیمیاسان

 

فرمول و ساختار:

در علم شیمی استون را با فرمول شیمیایی  CH3)2CO) می شناسند.

از خواص دیگر این ماده می توان به نقطه ی جوش و نقطه ی ذوب آن اشاره کرد:

  • استون در دمای 56.05 درجه سانتی گراد به جوش می آید
  • در دمای 94.7- ذوب می‌شود

برخورد مستقیم پروپانون با پوست می تواند باعث سوزش و آسیب رسیدن به پوست شود.

نوشیدن این مایع سمی می تواند باعث بیهوشی و وارد شدن آسیب به مخاط دهان و قسمت های مختلف بدن شود.

فرمول استون

تولید:

برای تولید استون (چه به صورت صنعتی و چه به صورت آزمایشگاهی) از روش های مختلفی می توان استفاده کرد.

معمولا از سه روش اصلی برای تولید این ماده استفاده می کنند که در ادامه به بررسی هر یک از این روش ها می پردازیم.

  •  روش واکر-هوخست:

این روش که از اکسیداسیون مستقیم پروپن انجام می گیرد جالب ترین روش تولید پروپانون شناخته می شود.

بر اساس این روش پروپن را با اکسیژن هوا به وسیله کاتالیستی به نام PdCl2 در دمای 110 تا 120 درجه سانتی گراد و فشار 10 تا 14 بار وارد واکنش می کنند.

نتیجه ی این واکنش به تولید پروپانون ختم می شود.

CH3CH = CH2 + 0.5 O2 → CH3COCH3

استفاده از کاتالیزور در این واکنش می تواند به دو صورت اتفاق بیفتد:

  1.  پروپن و اکسیژن به طور همزمان با کاتالیزور وارد واکنش شوند و در واقع واکنش یک مرحله ای باشد
  2.  در ابتدا پروپن با کاتالیزور وارد واکنش شده و سپس با اکسیژن وارد واکنش می شود.

در این روش شاهد انجام دو مرحله می باشیم

روش دوم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر می باشد و به همین دلیل این روش مورد استفاده بسیاری از تولید کنندگان قرار می گیرد.

 

  • روش واکر:

این روش که به اکسید کردن ایزوپروپیل الکل معروف می باشد در دمایی بین 400 تا 600 درجه سانتی گراد و با حضور کاتالیزگر هایی مانند نقره یا مس انجام می گیرد.

هم چنین این واکنش را می توان در دمایی بین 300 تا 400 درجه سانتی گراد با حضور کاتالیزگر اکسید روی انجام داد. هر دو واکنش به تولید استون ختم می شوند.

(CH3)2CHOH + 0.5 O2 → CH3COCH3 + H2O

(CH3)2CHOH → CH3COCH3 + H2

  • فرآیند هوک:

در این فرآیند تولید استون به عنوان محصول جانبی شناخته می شود.

امروزه بیشترین حجم تولید پروپانون جهان از طریق همین روش انجام و به بازار عرضه می شود.

در این روش برای تولید استون، بنزن به وسیله ی پروپیلن آلکالی می شود و کیومن تولید میکند.

کیومن تولید شده در مجاورت اکسیژن هوا اسید شده و پروپانون و فنول تولید میکند.

محصول این واکنش دو ماده می باشد و از این جهت مورد توجه تولید کنندگان قرار گرفته است.

کاربردهای استون:

موارد مصرف این ماده زیاد است بنابراین سعی می کنیم مواردی را نام ببریم.

قبل از اشاره به موارد کاربرد استون باید گفت همه ی کاربرد ها و موارد فروش استون بر اساس خاصیت حل کنندگی بالای آن می باشد.

  1. بیشتر خرید استون در جهان از این ماده به عنوان یک حلال صنعتی استفاده می‌شود
  2. برای تولید سیانوهیدرین و متیل متال آکریلیت
  3. در صنایع پلاستیک و رزین به عنوان حلال استفاده می کنند.
  4. در بسیاری از صنایع که به رنگ آمیزی فلزات می پردازند از این ماده شیمیایی استفاده می‌شود.
  5. استفاده از آن به عنوان ضد زنگ در صنایع مختلف به خصوص در صنعت فلزات می باشد.
  6. در صنعت دارو سازی استفاده از این محصول را به وفور است.
  7. حدود یک پنجم ازماده تولید شده در جهان برای تولید بیسفنول مورد استفاده قرار می گیرد.(بیسفنول ماده ای شیمیایی برای ساخت انواع پلیمر مانند پلی اورتانها، پلی کربناتها و رزین اپوکسی میباشد)
  8. در تمام آزمایشگاه هایی که در جهان وجود دارد می توان مصرف این ماده شیمیایی را دید.
  9. در بخش آرایشی و بهداشتی هم در ساخت انواع مواد آرایشی از این محصول می توان استفاده کرد.
  10. در تولید انواع چسب، تینر، جوهر های چاپ، واکس، رنگ، انواع پارچه و … نیز می توان از این ماده استفاده کرد.
  11. از بین برنده لاک ناخن هاست که می توان با عنوان کاربرد خانگی یاد کرد.
  12. به عنوان خشک کننده استفاده می شود چون به راحتی با آب حل می شود و فرار است.

 

 

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “استون – Acetone”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *